кезінде қызып кетуді білемізтермиялық өңдеуаустенит түйірлерінің іріленуіне оңай әкелуі мүмкін, бұл бөлшектердің механикалық қасиеттерін төмендетеді.
1. Жалпы қызып кету
Қыздыру температурасы тым жоғары немесе жоғары температурада ұстау уақыты тым ұзақ, бұл аустенит түйірлерінің іріленуіне әкеледі, бұл қызып кету деп аталады. Дөрекі аустенит түйіршіктері болаттың беріктігі мен қаттылығын төмендетеді, сынғыш өту температурасын арттырады және сөндіру кезінде деформация мен крекинг тенденциясын арттырады. Қызып кетудің себебі пештің температуралық құралының бақылаудан тыс болуы немесе материалдардың араласуы (көбінесе процесті түсінбейтін адамдардан туындайды). Қызып кеткен құрылымды жасытудан, қалыпқа келтіруден немесе бірнеше жоғары температурада шынықтырудан кейін дәндерді тазарту үшін қалыпты жағдайларда қайта аустенизациялауға болады.
2. Бұзылған мұрагерлік
Қатты қызған құрылымы бар болат қайта қыздыру және сөндіруден кейін аустенит түйірлерін тазарта алатынына қарамастан, кейде ірі түйіршікті сынықтар әлі де пайда болады. Сынықтың тұқым қуалау теориясы даулы. Жалпы алғанда, қыздыру температурасы тым жоғары болғандықтан, MnS сияқты қоспалар аустенитке еріген және дәннің түйіршіктер интерфейсінде байытылған деп саналады. Салқындату кезінде бұл қосындылар түйір интерфейсі бойымен тұнбаға түседі. Соққыға ұшыраған кезде дөрекі аустенит түйіршіктерінің шекаралары бойымен сыну оңай.
3. Ірі тіндердің тұқым қуалауы
Дөрекі мартенсит, бейнит және вигнистен құрылымдары бар болат бөлшектерді қайта аустенизациялау кезінде олар әдеттегі сөндіру температурасына дейін баяу немесе одан да төмен қызады, ал аустенит түйірлері әлі де өрескел болады. Бұл құбылыс гистологиялық тұқым қуалаушылық деп аталады. Дөрекі тіндердің тұқым қуалауын жою үшін аралық күйдіру немесе бірнеше жоғары температурада жұмсарту өңдеулерін қолдануға болады.
Егер қыздыру температурасы тым жоғары болса, ол аустенит түйіршіктерінің іріленуіне әкеліп қана қоймайды, сонымен қатар астық шекараларының жергілікті тотығуын немесе балқуын тудырады, нәтижесінде дән шекараларының әлсіреуіне әкеліп соғады, бұл шамадан тыс жану деп аталады. Болаттың қасиеттері шамадан тыс жанғаннан кейін қатты нашарлайды, сөндірілген кезде жарықтар пайда болады. Күйіп қалған тіндерді қалпына келтіру мүмкін емес және оны тек қырып алуға болады. Сондықтан жұмыста қызып кетуден аулақ болу керек.
Болатты қыздырған кезде беттегі көміртегі ортадағы (немесе атмосферадағы) оттегімен, сутегімен, көмірқышқыл газымен және су буымен әрекеттесіп, беттегі көміртегі концентрациясын төмендетеді, бұл декарбуризация деп аталады. Сөндіруден кейінгі көмірсізденген болаттың бетінің қаттылығы, шаршау беріктігі және төзімділігі Тозуға төзімділік төмендейді, ал бетінде пайда болатын қалдық созылу кернеуі беткі желі жарықтарына бейім.
Қыздырған кезде болат бетіндегі шойын мен қорытпалардың ортадағы (немесе атмосферадағы) элементтермен және оттегімен, көмірқышқыл газымен, су буымен және т.б. әрекеттесіп, оксидті қабықша түзу құбылысын тотығу деп атайды. Дайындамаларды жоғары температурада тотықтырғаннан кейін (әдетте 570 градустан жоғары) өлшемдік дәлдік пен беттің жарықтығы нашарлайды, ал оксидті қабықшалармен қатаюы нашар болат бөлшектер жұмсақ дақтарды сөндіруге бейім.
Тотығудың алдын алу және көміртексіздендіруді азайту шараларына мыналар жатады: дайындаманың бетін жабу, тот баспайтын болаттан жасалған фольга орауышпен тығыздау және жылыту, тұз ваннасы пешін жылыту, қорғаныс атмосферасын жылыту (мысалы, тазартылған инертті газ, пештегі көміртегі потенциалын бақылау), жалынмен жағу пеші (Пеш газын азайту)
Сутекке бай атмосферада қыздырған кезде беріктігі жоғары болаттың пластикалығы мен қаттылығының төмендеуі құбылысы сутегі морттылығы деп аталады. Сутегі сынғыштығы бар дайындамаларды сутегін кетіру арқылы да жоюға болады (мысалы, шынықтыру, қартаю және т.б.). Сутегінің сынғыштығын вакуумда, сутегі аз атмосферада немесе инертті атмосферада қыздыру арқылы болдырмауға болады.
